Testwiki:অনুবাদ/মেদবহুলতা

সাঁচ:Infobox Disease মেদবহুলতা (সাঁচ:Lang-en, অবেচিটি) হ’ল শৰীৰৰ এক বিশেষ অৱস্থা, এই অৱস্থাত শৰীৰত অতিৰিক্ত স্নেহ বা চৰ্বি জাতীয় পদাৰ্থ জমা হয় আৰু স্বাস্থ্যৰ ওপৰত ইয়াৰ ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱ পৰে, ফলত আয়ুস কমি যাব পাৰে আৰু ইয়াৰ লগতে শাৰীৰিকভাৱে নানা সমস্যা দেখা দিব পাৰে। বডি মাস ইনডেক্স (BMI) হ’ল শৰীৰৰ উচ্চতা আৰু ওজনৰ আনুপাতিক হাৰ, যাৰ জৰিয়তে বুজা যায় যে, কোনো ব্যক্তি মাত্ৰাধিক ওজন (pre-obese) বিশিষ্ট কিনা। যদি কাৰবাৰ বডি মাস ইনডেক্স (BMI) ২৫ kg/m² ৰ পৰা ৩০ kg/m² ৰ মাজত থাকে তেতিয়া তেওঁক স্থূলকায় বা শকত বোলা হ’ব পাৰে, আৰু যেতিয়া বডি মাস ইনডেক্স (BMI) ৩০ kg/m² তকৈ বেছি থাকে তেতিয়া তেওঁক অতি স্থূলকায় বা অতিৰিক্ত শকত বোলা হয়।

স্থূলতা বৃদ্ধি পালে স্বাভাৱিকভাৱে বিভিন্ন ৰোগৰ সম্ভাৱনা দেখা দিয়ে, বিশেষকৈ হৃদৰোগ, দ্বিতীয় পৰ্যায়ৰ ডায়াবেটিস বা মধুমেহ, শুই থকাৰ সময়ত শ্বাসকষ্ট, বিভিন্ন ধৰণৰ কেন্সাৰ আৰু অষ্টিওআৰ্থাৰাইটিস। অতিৰিক্ত কেলেৰীযুক্ত খাদ্যগ্ৰহণ, কায়িক শ্ৰমৰ অভাৱ, বংশ পৰম্পৰাযত জিনগত বৈশিষ্ট্য পৰা প্ৰাপ্ত গুণাৱলী, কিছু ক্ষেত্ৰত জিনৰ চৰিত্ৰৰ পৰিৱৰ্তন, হৰমোন গ্ৰন্থিৰ গণ্ডগোল, ঔষধৰ পাৰ্শ্ব প্ৰতিক্ৰিয়া, মানসিক অসুস্থতা ইত্যাদিকেই স্থূল বা শকত হৈ যোৱাৰ বাবে দায়ী কৰা যাব পাৰে। বহু ক্ষেত্ৰত দেখা যায় যে, বহুতে খুব কম পৰিমাণৰ খাদ্য খাইছে অথচ ক্ৰমশ ওজন বৃদ্ধি পাইছে, ইয়াৰ বাবে ধীৰ বিপাক ক্ৰিয়া বা ধীৰ হজম হোৱাকেই দায়ী কৰা যাব পাৰে; শীৰ্ণ বা ৰোগাক্ৰান্ত ব্যক্তিসকলৰ তুলনাত স্থূলকায় ব্যক্তিসকলৰ শৰীৰত বেছি শক্তি সঞ্চিত থকাত ফলত সিহঁত গড় হিচাপে বেছি পৰিমাণে কৰ্মশক্তি ব্যয় কৰিব পাৰে।

মাপ মতো খাবাৰ খাওয়া (dieting) আৰু শাৰীৰিক বা কায়িক পৰিশ্ৰমই হলো এই স্থূলতা কমানোৰ প্ৰাথমিক চিকিৎসা। সীমিত খাদ্যগ্ৰহণ আৰু শাৰীৰিক পৰিশ্ৰমে কাজ না হলে এৰ পাশাপাশি স্থূলতা হ্ৰাসেৰ ওষুধ খাওয়া যেতে পাৰে, এই ধৰণেৰ ওষুধ খাওয়াৰ ফলে ক্ষুধা বা খিদেৰ পৰিমাণ অনেকটাই কমে আসে বা স্নেহ বা চৰ্বি জাতীয় পদাৰ্থেৰ বিপাকেৰ হাৰ বাধা পায়। তুলনামূলকভাবে যাৰা বেছি মোটা বা স্থূল, তাদেৰ ক্ষেত্ৰে শল্য চিকিৎসাৰ সহায় নেওয়া যেতে পাৰে বা পাক-ব্যবস্থায় বেলুন ব্যবহাৰ কৰে পাকস্থলীৰ আয়তন বা অন্ত্ৰেৰ আয়তন কমিয়ে আনা যেতে পাৰে, এৰ ফলে সংশ্লিষ্ট ব্যক্তি স্বল্প খাবাৰেই তৃপ্ত হতে পাৰে ও খাদ্য পৰা খাদ্যগুণ গ্ৰহণেৰ ক্ষমতাও কমে আসে।

বৰ্তমানে গোটা বিশ্বে স্থূলতাই মৃত্যুৰ অন্যতম প্ৰতিষেধযোগ্য কাৰণ হিচাপে চিহ্নিত, প্ৰাপ্ত বয়স্ক ও শিশুদেৰ ক্ষেত্ৰে এই সমস্যা দিনেৰ পৰ দিন বাড়ছে আৰু একবিংশ শতাব্দীতে জনস্বাস্থ্য সংক্ৰান্ত এই সমস্যাক মাৰাত্মক আকাৰ নিতে চলেছে বলে বিশেষজ্ঞৰা মনে কৰছেন। বৰ্তমান যুগে পশ্চিমী দুনিয়ায় স্থূলতাকে কলঙ্ক হিচাপেই বিবেচনা কৰা হয়, অবশ্য অতীতে সম্পদ ও উৰ্বৰতাৰ প্ৰতীক হিচাপেই দেখা হতো স্থূলকায়দেৰ, এখনও আফ্ৰিকা মহাদেশেৰ কিছু অংশে এই ধাৰণা ৰয়ে গেছে।

শ্ৰেণীভুক্তকৰণ

মেদবহুলতা বা ওবেসিটি হলো এক শাৰীৰিক অৱস্থা; এক্ষেত্ৰে শৰীৰে অতিৰিক্ত স্নেহ জাতীয় পদাৰ্থেৰ সঞ্চয় হয় আৰু স্বাস্থ্যেৰ ওপৰ তাৰ ক্ষতিকাৰক প্ৰভাৱ পড়ে। বডি মাস ইনডেক্স (BMI)-ই এৰ সঠিক ব্যাখ্যা দিয়েছে আৰু আৰো মূল্যায়ন কৰতে গিয়ে দেখা গেছে, কোমৰ-নিতম্বেৰ অনুপাত মেনেই এই চৰ্বি বা স্নেহ পদাৰ্থ সাৰা শৰীৰে ছড়িয়ে থাকে আৰু এৰ ফলে হৃদ-ধমনীৰ ৰোগ দেখা দিতে পাৰে।. বডি মাস ইনডেক্স (BMI) শৰীৰেৰ স্নেহ পদাৰ্থেৰ শতকৰা হাৰ ও শৰীৰেৰ মোট স্নেহ পদাৰ্থেৰ সঙ্গে সম্পৰ্কযুক্ত।

A "super obese" male with a BMI of 47 kg/m²: weight 146 kg (322 lb), height 177 cm (5 ft 10 in)

শিশুৰ বয়স ও লিঙ্গ অনুযায়ী স্বাস্থ্যবান শিশুদেৰ ওজনেৰ তাৰতম্য ঘটে। শিশুকাল ও বয়ঃসন্ধিকালেৰ স্থূলতা কখনোই প্ৰকৃত সংখ্যা্ দিয়ে বিশ্লেষণ কৰা যায় না, এৰ সঙ্গে ঐতিহাসিকভাবেই স্বাভাবিক গোষ্ঠীৰ সম্পৰ্ক ৰৈছে, যেমন এক্ষেত্ৰে স্থূলতা মাপতে গেলে 95th percentile-এৰ তুলনায় বডি মাস ইনডেক্স (BMI)-ৰ বেছি হতে পাৰে। Percentile সংক্ৰান্ত ডেটা ধৰা হয় ১৯৬৩ থকে ১৯৯৪চনত পোৱা তথ্যেৰ ভিত্তিতে আৰু সম্প্ৰতি ওজন বাড়লেও ঐ ডেটাৰ তেমন বদল হয়নি বলেই মনে কৰা হয়।

বি এম আই (BMI)	শ্ৰেণীবিভাগ
< ১৮.৫	আণ্ডাৰওয়েট বা কম ওজন
১৮.৫—২৪.৯	স্বাভাবিক ওজন
২৫.০—২৯.৯	অতিওজন বা ওভাৰওয়েট
৩০.০—৩৪.৯	শ্ৰেণী ১ স্থূলতা
৩৫.০—৩৯.৯	শ্ৰেণী ২ স্থূলতা
≥ ৪০.০	শ্ৰেণী ৩ স্থূলতা

বি এম আই (BMI)গণনা কৰা হয় বস্তুৰ ভৰকে তাৰ উচ্চতাৰ বৰ্গ দিয়ে ভাগ কৰে, সাধাৰণত এটি প্ৰকাশ কৰা হয় মেট্ৰিক অথবা মাৰ্কিন কাষ্টোমাৰি একক পদ্ধতিতে.

মেট্ৰিক: $BMI=kilograms/meter{s}^2$

মাৰ্কিন কাষ্টোমাৰি আৰু ৰাজকীয় বা ইম্পিৰিয়াল: $BMI=lb*703/i{n}^2$

য’ত $lb$ বস্তুৰ ওজন পাউণ্ড-এ আৰু in বস্তুৰ উচ্চতা মাপা হয় ইঞ্চি-তে। বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা (হু WHO)-ৰ প্ৰতিষ্ঠিত সবাতোকৈ বেছি ব্যবহৃত সংজ্ঞাটি তৈৰি হয় ১৯৯৭ চনত আৰু তা প্ৰকাশিত হয় ২০০০চনত, ডানদিকেৰ টেবিলে তা দেখানো হৈছে। কিছু সংস্থা হু (WHO)-ৰ সংজ্ঞায় বেশ কিছু বদল এনেছে। শল্য চিকিৎসা সংক্ৰান্ত কাগজপত্ৰে শ্ৰেণী ৩ স্থূলতাকে আৰো কয়েকটি ভাগে ভাগ কৰা হৈছে যাৰ সঠিক মান অবশ্য এখনও উলটো পালটা।

• যে কোনো বিএমআই (BMI) ≥ ৩৫ অথবা ৪০ হলে তা প্ৰবল স্থূলতা
• বিএমআই (BMI) ≥ ৩৫ অথবা ৪০—৪৪.৯ অথবা ৪৯.৯ তা ব্যাধিগ্ৰস্ত স্থূলতা
• বিএমআই (BMI) যদি ≥ ৪৫ অথবা ৫০ হয় তবে তা অতিৰিক্ত স্থূলতা

কম বি এম আই (BMI)ৰ কাৰণে ককেশীয় অঞ্চলেৰ তুলনায় এশীয় জনসমষ্টিৰ মাজত স্বাস্থ্য সংক্ৰান্ত বেশ কিছু নেতিবাচক পৰিণতি হয়েছিল, কিছু দেশ স্থূলতাকে নতুনভাবে সংজ্ঞায়িত কৰেছে; ২৫-এৰ বেছি বি এম আই (BMI)হলেই জাপানীৰা তাকে স্থূলতা বলে, চীনাৰা আবাৰ ২৮—এৰ বেছি হলে তা বলে।

স্বাস্থ্যেৰ ওপৰ প্ৰভাৱ

শৰীৰেৰ ওজন অত্যধিক মাত্ৰায় বৃদ্ধি পেলে বিভিন্ন ধৰনেৰ ৰোগেৰ সম্ভাবনাও বেড়ে যায়, বিশেষত কাৰ্ডিওভাসকুলাৰ সংক্ৰান্ত ৰোগ, দ্বিতীয় স্তৰেৰ মধুমেহ বা ডায়াবেটিস মেলাইটাস টাইপ টু, নিদ্ৰাহীনতা, কয়েক ধৰনেৰ ক্যান্সাৰ আৰু অষ্টিওআৰ্থাৰাইটিস জাতীয় ৰোগেৰ সম্ভাবনা দেখা দেয়। শেষ পৰ্যন্ত দেখা যায় স্থূলতা আখেৰে মানুহেৰ আয়ু কমিয়ে দেয়।

মৃত্যুহাৰ

সাঁচ:Double image স্থূলতা এমন একটা ৰোগ, যাকে বিশ্বজুড়ে মৃত্যুৰ অন্যতম কাৰণ হিচাপে খাড়া কৰা যেতে পাৰে, তবে একে ঠেকানোও যেতে পাৰে। আমেৰিকা ও ইউৰোপেৰ অনেকেই সমীক্ষা কৰে দেখেছেন যে, বডি মাস ইনডেক্স (BMI) যাঁদেৰ ২২.৫—২৫kg/m² আৰু ধূমপায়ী নন তাঁদেৰ মৃত্যুৰ ঝুঁকি অনেকটাই কম আৰু যে ধূমপায়ীদেৰ বডি মাস ইনডেক্স (BMI) ২৪—২৭ kg/m² তাঁদেৰ ধীৰে ধীৰে এই ঝুঁকিৰ মাত্ৰা বাড়ে। বিশেষ কৰে ষোলো বছৰেৰ বেছি বয়স, ঋতুচক্ৰ হয়ে গেছে এমন মেয়েদেৰ BMI ৩২-ৰ বেছি হলে, তাঁদেৰ মৃত্যুহাৰ অন্যান্যদেৰ তুলনায় প্ৰায় দ্বিগুণ হয়ে যায়। শুধু মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেই বছৰে স্থূলতাজনিত ৰোগেৰ শিকাৰ হয়ে মাৰা যান ১১১,৯০৯পৰা ৩৬৫,০০০জন। আৰ ইউৰোপেৰ দেশগুলিতে এই সংখ্যা ১০ লক্ষেৰ (৭.৭%) কাছাকাছি। স্থূলতাৰ কাৰণে মানুহেৰ গড়ে ৬-৭ বছৰ জীৱনকাল কমে আসে; যাঁদেৰ BMI ৩০—৩৫-ৰ মাজত তাঁদেৰ জীৱনকাল দুই পৰা চাৰ বছৰ কমতে পাৰে বলে মনে কৰা কৰা হয়, যাঁৰা অত্যধিক স্থূল বা মোটা (BMI > ৪০) তাঁদেৰ আয়ু প্ৰায় দশ বছৰ হ্ৰাস পেতে পাৰে।

অসুস্থতা

স্থূলতাৰ কাৰণে শাৰীৰিক ও মানসিক স্বাস্থ্যহানিৰ সম্ভাবনা থাকে। মূল সমস্যাৰ পাশাপাশি আৰো বেশ কিছু সমস্যা দেখা দেয়, যেমন মেটাবলিক সিনড্ৰোম বা কাৰ্ডিওভাসকুলাৰ ৰোগ ও মধুমেহ বা ডায়াবেটিস ৰোগ, উচ্চ ৰক্তচাপ, ৰক্তে বেছি কোলেষ্টৰল ও উচ্চ ট্ৰাইগ্লিসাৰাইড-ৰ মাত্ৰা বেড়ে যাওয়াৰ সম্ভাবনা থাকে।

স্থূলতা হয় সৰাসৰি জটিলতা সৃষ্টি কৰে, না হয় সুষম পুষ্টিৰ অভাব ও বসে বসে কাজ কৰাৰ প্ৰবণতায় পৰোক্ষে জটিলতা তৈৰি কৰে। স্থূলতা ও নিৰ্দিষ্ট কয়েকটি পৰিস্থিতিৰ মাজত যোগসূত্ৰেৰ অদলবদল ঘটতে পাৰে। এক্ষেত্ৰে দ্বিতীয় পৰ্যায়েৰ ডায়াবেটিস হওয়াৰ প্ৰবল সম্ভাবনা থাকে। অতিৰিক্ত মেদেৰ কাৰণে পুৰুষদেৰ ক্ষেত্ৰে ৬৪% আৰু মহিলাদেৰ ক্ষেত্ৰে ৭৭%-ৰ ডায়াবেটিস হওয়াৰ সম্ভাবনা প্ৰবল।

শৰীৰে মেদেৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি পেলে নানা সমস্যা দেখা দেয়, একে দু’ভাগে ভাগ কৰা যেতে পাৰে, প্ৰথমত একে ৰোগেৰ উৎস বলে মনে কৰা হয় যেমন, অষ্টিওআৰ্থাৰাইটিস, নিদ্ৰাহীনতা, সামাজিক কলঙ্ক আৰু দ্বিতীয়ত ৰক্তে স্নেহজাতীয় পদাৰ্থেৰ মাত্ৰা বৃদ্ধি পেলে ডায়াবেটিস, ক্যান্সাৰ, কাৰ্ডিওভাসকুলাৰ ৰোগ, মাদক-হীন চৰ্বিযুক্ত যকৃতেৰ ৰোগ দেখা দিতে পাৰে। শৰীৰে চৰ্বিৰ পৰিমাণ বেড়ে গেলে ইনসুলিন সেভাবে সাড়া দেয় না, পৰৱৰ্তীকালে ইনসুলিন শৰ্কৰাকে নিয়ন্ত্ৰণেৰ ক্ষমতাই হাৰিয়ে ফেলে। চৰ্বিৰ মাত্ৰা আৰো বৃদ্ধি পেলে প্ৰদাহ হতে পাৰে আৰু ৰক্ত জমাট বাঁধতে পাৰে।

চিকিৎসা ক্ষেত্ৰ	শৰ্ত	চিকিৎসা ক্ষেত্ৰ	শৰ্ত
কাৰ্ডিওলজি	ইস্চেমিক হাৰ্ট ডিজিজ: অ্যান্জিনা অ্যাণ্ড মায়কাৰডিয়াল ইনফাৰ্কসন কনজেসটিভ হাৰ্ট ফেলিওৰ উচ্চ ৰক্তচাপ অস্বাভাবিক কলেষ্ট্ৰল লেভেল ডিপ ভেইন থ্ৰম্বসিস অ্যাণ্ড অ্যাণ্ড পুলমনাৰি এম্বলিজ্ম	ত্বক-বিজ্ঞান	লম্বা দাগ অ্যাকান্থসিস নিগ্ৰীকানস লিম্ফেদেমা সেলুলিটিস হিৰ্সুটিজ্ম ইন্টাৰটিগো
এণ্ডক্ৰিনলোজি আৰু ৰিপ্ৰোডাকটিভ মেডিসিন	ডায়াবেটিস মেলিটুস পলিসিষ্টিক ওভাৰিয়ান সিণ্ড্ৰম ঋতুস্ৰাবজনিত অসুস্থতা বন্ধ্যাত্ব গৰ্ভাবস্থায় জটিলতা জন্ম ত্ৰুটি[ ইন্ত্ৰুতেৰিনা ফেটাল ডেথ	গ্যাষ্ট্ৰোইনটেষ্টাইনাল	গ্যাষ্ট্ৰোফাগিয়েল ৰিফ্লাক্স ডিজিজ চৰ্বিজাতীয় লিভাৰেৰ অসুখ কলেলিথিয়াসিস (গাল্স্তন)
স্নায়ুবিদ্যা	ষ্ট্ৰোক মেৰাল্গিয়া প্যাৰেস্থেটিকা মায়গ্ৰেইনস কাৰপাল ট্যানেল সিণ্ড্ৰম বুদ্ধিবৈকল্য ইডিওপ্যাথিক ইন্ট্ৰাক্ৰেনিয়াল হাইপাৰটেনসন মাল্টিপিল স্ক্লেৰোসিস	অন্কলোজি	ব্ৰেষ্ট ক্যান্সাৰ, ওভাৰিয়ান ক্যান্সাৰ ইসফাগিয়াল ক্যান্সাৰ, কলোৰেক্টাল ক্যান্সাৰ লিভাৰ, প্যানক্ৰিয়েটিক গলব্লাডাৰ ক্যান্সাৰ, ষ্টমাক ক্যান্সাৰ এণ্ডমেট্ৰিয়াল ক্যান্সাৰ, সাৰ্ভিকাল ক্যান্সাৰ প্ৰষ্টেট ক্যান্সাৰ, কিডনিৰ সমস্যা নন-হদ্গ্কিন'স লিম্ফোমা, মাল্টিপিল মেলোমা
মনোৰোগবিদ্যা	মহিলাদেৰ মাজত বিষন্নতা সোসাল ষ্টিগমাটাইজেসন	ৰেস্পিৰলোজি	অব্স্ত্ৰাকটিভ স্লিপ অ্যাপ্নিয়া ওবেসিটি হাইপোভেন্টিলেসন সিণ্ড্ৰম শ্বাসকষ্ট অচেতন অৱস্থাৰ সময় জটিলতাৰ বৃদ্ধি
বাতৰোগসংক্ৰান্ত বিজ্ঞান আৰু অস্থিৰ চিকিত্সা-সংক্ৰান্ত বিজ্ঞান	গেঁটেবাত পুওৰ মবিলিটি অষ্টিওআৰ্থাৰায়টিস লো ব্যাক পেইন	মূত্ৰব্যবস্থা-বিজ্ঞান আৰু নেফ্ৰোলজি	ইৰেক্টিল ডিসফাংসন মূত্ৰসংক্ৰান্ত অসংযম ক্ৰনিক ৰেনাল ফাইলইউওৰ হাইপোগোনাডিজম

ওবেসিটি সাৰভাইভাল প্যাৰাডক্স (স্থূলতাৰ মাজতও বেঁচে থাকাৰ স্ববিৰোধিতা)

সাধাৰণ জনগোষ্ঠীৰ মাজত স্থূলতাৰ স্বাস্থ্য সংক্ৰান্ত নেতিবাচক পৰিণতি সম্পৰ্কে যদিও যথেষ্ট তথ্য প্ৰমাণ ৰৈছে, কিন্তু কিছু জনগোষ্ঠীৰ বৰ্ধিত বি এম আই (BMI)-ৰ প্ৰভাৱ স্বাস্থ্যেৰ ওপৰ ভালোই হয়, এই লক্ষ্মণকে বলা হয় ওবেসিটি সাৰভাইভাল প্যাৰাডক্স।[ ১৯৯৯চনত এই স্ববিৰোধী বিষয়টি প্ৰথম দেখা যায় অতিওজন ও ভীষণ মোটা মানুহেৰ শৰীৰে হেমোডায়ালিসিস কৰাৰ সময় আৰু পৰৱৰ্তীকালে যাদেৰ হৃদযন্ত্ৰ বিকল ও পেৰিফেৰাল আৰ্টাৰি ডিসিস (PAD) হৈছে তাদেৰ মাজতও এটি দেখা গেছে।

হৃদযন্ত্ৰ বিকল হৈছে এমন মানুহেৰ যাঁদেৰ বি এম আই (BMI) ৩০.০পৰা ৩৪.৯ –এৰ মাজত তাদেৰ মাজত স্বাভাবিক ওজনেৰ মানুহেৰ তুলনায় মৃত্যুহাৰ কম। বাস্তবে দেখা যায় যে মানুহেৰ ওজন হ্ৰাস পাচ্ছে তাৰা ক্ৰমবৰ্ধমানভাবেই অসুস্থ হয়ে পড়ছে। অন্য ধৰনেৰ হৃদৰোগেও একই বিষয় লক্ষ্য কৰা যায়। স্বাভাবিক ওজন অথচ হৃদযন্ত্ৰেৰ ব্যাধি আছে যাদেৰ তাদেৰ তুলনায় ক্লাস I স্থূলতা ৰৈছে ও হৃদৰোগও ৰৈছে এমন মানুহেৰ মাজত হৃদযন্ত্ৰেৰ আৰো সমস্যা ঘটাৰ হাৰ মোটেই বেছি নয়। বেছি মাত্ৰাৰ স্থূলতায় আৰো অনেক ঘটনাৰ ঝুঁকি যদিও বেড়ে যায়। এমনকি কাৰ্ডিয়াক বাইপাস সাৰ্জাৰিৰ পৰও অতিওজন ও ভীষণ মোটা মানুহেৰ মাজত মৃত্যুহাৰ বাড়াৰ কোনো লক্ষণ দেখা যায় না। এটা সমীক্ষায় দেখা গেছে টিকে থাকাৰ এই উন্নতিকে কাৰ্ডিয়াক কোনো ঘটনাৰ পৰ মোটা মানুহেৰ চিকিৎসায় আৰো আক্ৰমণাত্মক কোনো চিকিৎসা পদ্ধতি নিতে পাৰে বলে ব্যাখ্যা দেওয়া যেতে পাৰে। আৰেকটি সমীক্ষায় দেখা গেছে পেৰিফেৰাল আৰ্টাৰি ডিসিস (PAD) আছে এমন মানুহেৰ মাজত যদি কেউ ক্ৰনিক অবষ্ট্ৰাক্টিভ পালমোনাৰি ডিসিস (COPD) হিসেব কৰে তবে স্থূলতাৰ কোনো সুবিধাই ধৰা পড়বে না।

কাৰণসমূহ

ব্যক্তিগত পৰ্যায়, অত্যধিক মাত্ৰায় ক্যালোৰি গ্ৰহণ আৰু যথাযথ শাৰীৰিক কসৰতেৰ অভাবেৰ যৌথ সংমিশ্ৰণকেই অতি স্থূলতাৰ ক্ষেত্ৰে কাৰণ বলে মনে কৰা হয়। সীমিত কিছু ক্ষেত্ৰে জেনেটিকস, চিকিত্‌সা সংক্ৰান্ত অথবা মানসিক অসুস্থতাই এৰ প্ৰাথমিক কাৰণ। বিপৰীত ক্ষেত্ৰে, সামাজিক পৰ্যায়ে অতি স্থূলতাৰ হাৰ বেড়ে যাওয়াৰ কাৰণ হিচাপে মনে কৰা হৈছে সহজলভ্য আৰু ৰুচিকৰ খাবাৰ, গাড়িৰ উপৰ নিৰ্ভৰতা বেড়ে যাওয়া আৰু উত্‌পাদন যন্ত্ৰেৰ ব্যবহাৰ বেড়ে যাওয়াকে।

সাম্প্ৰতিক সময়ে অতি স্থূলতা বেড়ে যাওয়াৰ কাৰণ হিচাপে ২০০৬ চনতৰ এক পৰ্যালোচনায় আৰও দশটি সম্ভাব্য কাৰণ উল্লেখ কৰা হয়। (১) অপৰ্যাপ্ত ঘুম, (২) এণ্ডোক্ৰাইনে ব্যাঘাত সৃষ্টি (পৰিবেশগত দুষণ যাৰ সঙ্গে লিপিড মেটাবলিজম যুক্ত), (৩) পৰিবেশে তাপমাত্ৰাৰ তাৰতম্য কমে যাওয়া, (৪) ধূমপান খিদে কমিয়ে দেয় বলে ধূমপানেৰ হাৰ কমানো, (৫) ওষুধ ব্যবহাৰেৰ হাৰ বেড়ে যাওয়া যাৰ পৰা ওজন বাড়তে পাৰে (যেমন, প্ৰতেওঁধিত্ব কৰে না এমন মনোৰোগবিৰোধী), (৬) প্ৰাচীন আৰু বয়স্কদেৰ মাজত সমানুপাতিক হাৰে ভাৰি হয়ে যাওয়াৰ প্ৰবণতা, (৭) বেছি বয়সে গৰ্ভবতী হওয়া (যাৰ কাৰণে শিশুদেৰ মাজতও অতি স্থূল হওয়াৰ লক্ষণ দেখা যেতে পাৰে), (৮) যে এপিজেনেটিক ঝুঁকি থাকে সেটাও বংশপৰম্পৰায় বাহিত হয়, (৯) উচ্চ বি এম আই-য়েৰ বাবে স্বাভাবিক নিৰ্বাচন আৰু (১০) বিশেষ শ্ৰেণীভুক্ত মিলনেৰ ফলে অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকিৰ কাৰণগুলি এক জায়গায় কেন্দ্ৰীভূত হতে পাৰে (এৰ ফলে যদিও একান্তভাবে অতি স্থূল ব্যক্তিৰ সংখ্যা বেড়ে যাবে না, কিন্তু জনসংখ্যাৰ গড় ওজন বাড়িয়ে দেবে)। অতি স্থূলতা যেভাবে বেড়ে চলেছে তাতে এই সমস্ত কাৰণগুলিৰ প্ৰভাৱেৰ সপক্ষে যথেষ্ট প্ৰমাণ ৰৈছে। যদিও এই প্ৰমাণগুলি এখনো পুৰোপুৰি চুড়ান্ত নয়। এমনকি গবেষকৰাও বলছেন, আগেৰ পৰিচ্ছেদে যে কাৰণগুলি নিয়ে আলোচনা কৰা হৈছে সেগুলিৰ তুলনায় এই কাৰণগুলি কম প্ৰভাৱশালী।

সাধাৰণ খাদ্য

Average per capita energy consumption of the world from 1961 to 2002

বিভিন্ন দেশ আৰু বিভিন্ন অঞ্চলে মাথা পিছু খাদ্য গ্ৰহণ আৰু খাদ্যবিধি সংক্ৰান্ত শক্তি সৰবৰাহ নিৰ্দিষ্টভাবেই আলাদা হয়। সময়েৰ সঙ্গে সঙ্গে উল্লেখযোগ্যভাবে এৰ পৰিবৰ্তনও হৈছে। ১৯৭০’ৰ গোড়াৰ দিক পৰা আৰম্ভ কৰে ১৯৯০’ৰ শেষ দিক পৰ্যন্ত একমাত্ৰ পূৰ্ব ইউৰোপ ছাড়া বিশ্বেৰ সব প্ৰান্তেই প্ৰতি দিন মাথা পিছু মানুহেৰ ( যে পৰিমাণ খাদ্য কেনা হয়) গড় ক্যালোৰি পোৱাৰ পৰিমাণ বেড়েছে। এটা মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেই সৰ্বাধিক পোৱা যায়। ১৯৯৬ চনত এৰ পৰিমাণ ছিলো ৩৬৫৪ক্যালোৰি। ২০০৩ চনত আবাৰ তা বেড়ে দাঁড়ায় ৩,৭৫৪ক্যালোৰিতে। ১৯৯০’এৰ শেষ দিকে ইউৰোপীয়দেৰ মাথাপিছু ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ ছিলো ৩৩৯৪, এছিয়াৰ উন্নয়নশীল এলাকাগুলিতে মাথাপিছু ক্যালোৰি গ্ৰহণ ছিলো ২৬৪৮ আৰু উপ-সাহাৰাৰ আফ্ৰিকাৰ দেশগুলিতে মাথা পিছু ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ ছিলো ২১৭৬। পূৰ্ণ ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ সঙ্গে অতি স্থূলতাৰ যোগ ৰৈছে।

ব্যাপক মাত্ৰায় পুষ্টিৰ নিৰ্দেশিক পোৱা গেলেও সেটা অতিৰিক্ত খাওয়া আৰু অত্যন্ত খাৰাপ খাদ্যাভ্যাসেৰ পছন্দেৰ বিষয়টিকে খুব কমই সম্বোধন কৰতে পেৰেছে। ১৯৭১ পৰা ২০০০চনতৰ মাজত মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে অতি স্থূলতাৰ হাৰ ১৪.৫শতাংশ পৰা বেড়ে ৩০.৯শতাংশ হৈছে। ঐ একই সময়েৰ মাজত, ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ গড় পৰিমাণ বৃদ্ধি পায়। মহিলাদেৰ ক্ষেত্ৰে, প্ৰতি দিন গড় ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ বেড়ে যায় ৩৩৫ (১৯৭১চনত ১৫৪২ আৰু ২০০৪চনত তা বেড়ে হয় ১৮৭৭)। তবে পুৰুষদেৰ ক্ষেত্ৰে দৈনিক এই গড় বৃদ্ধিৰ হাৰ ছিলো ১৬৮ক্যালোৰি (১৯৭১চনত ২৪৫০ আৰু ২০০৪চনত ২৬১৮ক্যালোৰি)। বেছিৰ ভাগ ক্ষেত্ৰে অতিৰিক্ত এই ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ প্ৰাথমিক উত্‌স ছিলো চৰ্বি জাতীয় খাদ্যেৰ তুলনায় কাৰ্বোহাইড্ৰেটযুক্ত খাবাৰ বেছি খাওয়া। এই অতিৰিক্ত কাৰ্বোহাইড্ৰেটেৰ প্ৰাথমিক উত্‌স ছিলো মিষ্টিযুক্ত পানীয়। এখন আমেৰিকাৰ সাবালক যুব সমাজেৰ মাজত এই মিষ্টিযুক্ত পানীয়েৰ দৈনিক ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ প্ৰায় ২৫শতাংশ বেড়ে গেছে। এখন অতি স্থূলতা বাড়াৰ কাৰণ হিচাপে মিষ্টিযুক্ত পানীয় খাওয়াকেই মনে কৰা হৈছে।

যতো বেছি পৰিমাণে শক্তি-ঘন, বেছি পৰিমানে ফাষ্ট-ফুডেৰ দিকে সমাজেৰ নিৰ্ভৰতা ক্ৰমেই বাড়তে লাগলো, মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে ফাষ্ট-ফুড গ্ৰহণ আৰু অতি স্থূলতাৰ মাজত সম্পৰ্ক অত্যন্ত বেছি উদ্বেগেৰ বিষয় হয়ে দাঁড়ালা। মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে ফাষ্ট-ফুড গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ বেড়ে গেছে তিনগুণ আৰু ১৯৭৭ পৰা ১৯৯৫ চনতৰ মাজত এই সব খাবাৰ পৰা ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ বেড়ে যায় চাৰগুণ।

কৃষিনীতি আৰু প্ৰযুক্তিৰ কাৰণেই মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰ আৰু ইউৰোপে খাদ্যেৰ দাম খুব কম। মাৰ্কিন খামাৰ বিলেৰ মাধ্যমে মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে ভুট্টা, সোয়া, গম আৰু চালেৰ উপৰ যে ভৰতুকি ৰৈছে সে কাৰণে ফল আৰু সবজিৰ তুলনায় প্ৰক্ৰিয়াজাত খাদ্যেৰ মূল উত্‌সেৰ দাম অনেক কম।.

অতি স্থূল (মোটা) ব্যক্তিৰা সব সময়ই তাদেৰ খাদ্য গ্ৰহণেৰ মাত্ৰাকে স্বাভাবিক ওজনেৰ ব্যক্তিদেৰ তুলনায় কমিয়ে দেখায়।এটা ক্যালোৰিমিটাৰ ঘৰে মানুহেৰ ওপৰ পৰীক্ষা চালিয়ে আৰু সৰাসৰি পৰ্যবেক্ষণ কৰে এই তথ্যেৰ সমৰ্থন পোৱা গেছে।

বসে কাজেৰ জীৱনশৈলী

অতি স্থূলতাৰ ক্ষেত্ৰে বসে কাজেৰ জীৱনশৈলী একটা বড় ভুমিকা পালন কৰে। গোটা বিশ্গ্ৰন্থ এখন কম শাৰীৰিক পৰিশ্ৰমেৰ কাজেৰ দিকে ঝুঁকছে। বিশ্বেৰ জনসংখ্যাৰ ৬০শতাংশই এখন অপৰ্যাপ্ত শাৰীৰিক কসৰত কৰতে পাৰে। এৰ প্ৰাথমিক কাৰণ হলো কোনো বস্তু এক স্থান পৰা অন্যস্থানে বহন কৰে নিয়ে যাওয়াৰ ক্ষেত্ৰে যন্ত্ৰেৰ সহায় নেওয়া আৰু বাড়িতে শ্ৰমশক্তি বাঁচানো প্ৰযুক্তিৰ অধিক প্ৰচলন। হাঁটা আৰু শাৰীৰ শিক্ষা কমে যাওয়াৰ কাৰণে শিশুদেৰ মাজতও দেখা যাচ্ছে শাৰীৰিক কসৰতেৰ পৰিমাণ কমে যাচ্ছে। সক্ৰিয় অবকাশেৰ সময় শাৰীৰিক ক্ৰিয়াকৰ্মেৰ প্ৰতি ঝোঁক বিশ্বে কমে যাচ্ছে। বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা নিৰ্দেশ কৰেছে যে সাৰা বিশ্বেই মানুহ এখন কম সক্ৰিয় আনন্দেৰ দিকে ঝুঁকছে। আবাৰ ফিনল্যাণ্ডেৰ এক সমীক্ষায় পোৱা গেছে, এই হাৰ কিছুটা বেড়েছে। মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেৰ এক সমীক্ষায় দেখা যাচ্ছে অবকাশকালীন শাৰীৰিক ক্ৰিয়াকলাপ সেৰকম উল্লেখযোগ্যভাবে কমেনি।

টেলিভিশন দেখাৰ সময় আৰু অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকিৰ মাজত শিশু আৰু বয়স্ক উভয়েৰ ক্ষেত্ৰেই একটা সম্পৰ্ক আছে। ২০০৮চনতৰ এক মেটা-বিশ্লেষণে দেখা গেছে, ৭৩টিৰ মাজত ৬৩টিতেই (৮৬%) দেখানো হৈছে, শিশুদেৰ মাজত অতি স্থূলতা যে বাড়ছে তাৰ কাৰণ হলো শিশুদেৰ মিডিয়ায় প্ৰদৰ্শণেৰ হাৰ বেড়ে যাওয়া আৰু সমানুপাতিক হাৰে টেলিভিশন দেখাৰও সময় বেড়ে যাওয়া।

জীনতত্ত্ব বা বংশানুগতি সম্বন্ধীয়

A 1680 painting by Juan Carreno de Miranda of a girl presumed to have Prader-Willi syndrome

অন্য অনেক চিকিত্‌সা সংক্ৰান্ত পৰিস্থিতিৰ মতোই, অতি স্থূলতা হলো বংশানুগতি আৰু পৰিবেশেৰ কাৰণগুলিৰ মাজত পাৰস্পৰিক ক্ৰিয়াৰ ফলাফল। বিভিন্ন জিনে পলিমোৰফিজমস নিয়ন্ত্ৰণ কৰে ক্ষুধা আৰু বিপাকীয় ক্ৰিয়াকে। যাৰ ফলে যথেষ্ট পৰিমাণ ক্যালোৰিৰ উপস্থিতিতে অতি স্থূলতামুখী কৰে তোলে একে। ২০০৬ চনতৰ হিসেব অনুযায়ী, ৪১টি এমন ক্ষেত্ৰ পোৱা গেছে য’ত অতি স্থূলতাৰ সঙ্গে অনুকূল পৰিবেশেৰ উপস্থিতিৰ যোগাযোগ পোৱা গেছে। কত সংখ্যক জনসংখ্যাৰ উপৰ পৰীক্ষা কৰা হৈছে তাৰ ভিত্তিতে বংশানুগতিৰ কাৰণেই অতি স্থূলতাৰ শতকৰা হাৰ বিভিন্ন ৰকম। এই হাৰ হলো ৬% পৰা ৮৫%।

বিভিন্ন ৰোগেৰ লক্ষণে অতি স্থূলতা হলো একটা বিৰাট কাৰণ। যেমন প্ৰাডেৰ-উইলি ৰোগলক্ষণ, বাৰডেল-বিয়েডল্‌ ৰোগলক্ষণ, কোহেন ৰোগলক্ষণ আৰু এম ও এম ও(MOMO) ৰোগলক্ষণ। (‘ৰোগলক্ষণহীন অতি স্থূলতা’ এই শব্দ বন্ধটি কখনো ব্যবহাৰ কৰা হয় এই সমস্ত অৱস্থাগুলিকে বাদ দিয়ে।) যে সব মানুহেৰ মাজত খুব তাড়াতাড়ি মাৰাত্মক অতি স্থূলতা লক্ষণ দেখা যায় (১০ বছৰ বয়সেৰ আগে আৰু স্বাভাবিকেৰ তুলনায় বডি মাস ইণ্ডেক্স মাপকাঠিৰ তিন স্তৰ নিচে থাকাকে এক্ষেত্ৰে সজ্ঞায়িত কৰা হৈছে), 7% ক্ষেত্ৰেই মনে কৰা হয় ডি এন এ’ৰ ৰূপান্তৰই এৰ একমাত্ৰ কাৰণ।

যে সমস্ত সমীক্ষায় নিৰ্দিষ্ট জিনেৰ তুলনায় বংশপৰম্পৰাৰ উপৰ বেছি নজৰ দেওয়া হৈছে সেখানে পোৱা গেছে যে ৮০%ক্ষেত্ৰেই দেখা গেছে দুজন অতি স্থূল মা-বাবাৰ সন্তানৰাও অতি স্থূলই হয়। উলটোদিকে ১০শতাংশেৰও কম ক্ষেত্ৰে এও দেখা গেছে দুজন স্বাভাবিক ওজনেৰ মা-বাবাৰ সন্তান অতি স্থূল হয়।

থ্ৰিফ্টি জিন হাইপোথিসিস সিদ্ধ বলে স্বীকৃতি দিয়েছে সেই ধাৰণাকে যাতে বলা হয় নিৰ্দিষ্ট জাতি গোষ্ঠী সমগোত্ৰীয় আবহাওয়ায় বেছি স্থূলতা প্ৰবণ। বিৰল অতিপ্ৰাচুৰ্যেৰ সময় শক্তি সঞ্চয় কৰাৰ মতো তাদেৰ ক্ষমতাৰ ফলে চৰ্বি যখন খাদ্যেৰ যোগান ওঠানামা কৰে তখন এই গুণ সুবিধাৰ হয় আৰু দুৰ্ভিক্ষেৰ সময় ব্যক্তিগতভাবে সেই চৰ্বি পৰা তাকে বাঁচিয়ে ৰাখতে সহায় কৰে। চৰ্বি মজুত কৰাৰ এই প্ৰবনতা যদিও সমাজে খাদ্য সৰবৰাহ সঠিক ৰাখতে সহায় কৰে। এটা একটা অনুমিত কাৰণ যে পিমা ইণ্ডিয়ান যাৰা মৰুভূমি বাস্তুতন্ত্ৰেৰ উদ্ভাবন কৰেছে যখন তাৰা পশ্চিমী দুনিয়ায় এলো তাদেৰ মাজত স্থূলতা অনেক বেছি দেখা যেতে আৰম্ভ কৰলো।

চিকিৎসা সংক্ৰান্ত আৰু মানসিক অসুস্থতা

নিৰ্দিষ্ট কয়েকটি শাৰীৰিক আৰু মানসিক অসুস্থতা আৰু ওষুধপ্ৰস্তুতকাৰী বস্তু যা দিয়ে তাদেৰ চিকিত্‌সা কৰা হয়, এগুলিৰ ফলে এদেৰ মাজত অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকি বেড়ে যায়। চিকিত্সা সংক্ৰান্ত যে অসুস্থতাৰ বাবে অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকি বৃদ্ধি পায় তাৰমাজত ৰৈছে কয়েকটি অস্বাভাবিক লক্ষণ (উপৰে তালিকাভুক্ত) আৰু একইসঙ্গে জন্মগত আৰু অৰ্জিত অৱস্থা: হাইপোথাইৰয়েডিজম, কুশিং-এৰ লক্ষণ, বৃদ্ধি সংক্ৰান্ত হৰমোনেৰ অভাব আৰু খাওয়াৰ গণ্ডগোল: প্ৰচুৰ মদ্যপানেৰ ব্যাধি আৰু ৰাতে খাওয়াৰ লক্ষণ। যদিও অতি স্থূলতাকে মানসিক ব্যাধি বলে মনে কৰা হয় না আৰু সেই কাৰণেই মানসিক অসুস্থতা হিচাপে ডি এস এম-আই ভি আৰ’এৰ তালিকাভুক্ত নয়।

নিৰ্দিষ্ট কিছু ওষুধেৰ কাৰণে ওজন বাড়তে পাৰে অথবা শাৰীৰিক গঠনে পৰিবৰ্তন আসতে পাৰে; এৰ মাজত ৰৈছে ইনস্যুলিন, সালফোনাইল্যুৰিয়াস, থিয়াজোলিডাইনেডিয়োনেস, মানসিকবিৰোধিতাৰ প্ৰতেওঁধিত্ব কৰে না এমন, অবসাদনিৰোধক ষ্টেৰয়েড, নিৰ্দিষ্ট কয়েকটি শাৰীৰিক আলোড়নবিৰোধী (ফেনাইটয়েন আৰু ভালপ্ৰোয়েট), পাইজোটিফেন আৰু হৰমোনেৰ একপ্ৰকাৰ জন্মনিৰোধক বড়িৰ কাৰণে এই পৰিবৰ্তন আসতে পাৰে।

সামাজিক নিৰ্ধাৰণকাৰী

অতি স্থূলতাকে বুঝতে যদিও বংশগত প্ৰভাৱকে বোঝাও খুগ্ৰন্থ গুৰত্বপূৰ্ণ। কিন্তু তাৰা নিৰ্দিষ্ট কিছু দেশে বা বিশ্বে এৰ নাটকীয় যে বৃদ্ধি দেখা যাচ্ছে তাকে বিশ্লেষণ কৰতে পাৰেনি। যদিও এটা স্বীকাৰ কৰে নেওয়া হৈছে যে ব্যক্তিগত ক্ষেত্ৰে অত্যধিক মাত্ৰায় ক্যালোৰি খৰচেৰ তুলনায় ক্যালোৰি গ্ৰহণেৰ কাৰণে অতি স্থূলতা দেখা দেয়। সামাজিক ক্ষেত্ৰে এই দুই উপাদানেৰ পৰিবৰ্তনেৰ কাৰণ নিয়ে যথেষ্ট বিতৰ্ক আছে। এৰ কাৰণ সম্পৰ্কে নানা ধৰণেৰ তত্ত্ব আছে কিন্তু বহু মানুহেৰ বিশ্বাস এৰ পিছনে ৰৈছে বিভিন্ন কাৰণেৰ সমাহাৰ।

গোটা বিশ্বেই সামাজিক শ্ৰেণী আৰু বি এম আইয়েৰ মাজত পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কেৰ পাৰ্থক্য আছে। ১৯৮৯চনত এক পৰ্যালোচনায় দেখা গেছে যে উন্নত দেশগুলিতে উচ্চ সামাজিক শ্ৰেণীৰ মহিলাদেৰ মাজত অতি স্থূলতা কম দেখা যায়। বিভিন্ন সামাজিক শ্ৰেণীৰ পুৰুষেৰ মাজত কোনো উল্লেখযোগ্য পাৰ্থক্য দেখা যায় না। উন্নয়নশীল বিশ্বে উচ্চ সামাজিক শ্ৰেণীৰ মহিলা, পুৰুষ, শিশুদেৰ অতি স্থূলতাৰ হাৰ অনেক বেছি দেখা যায়। ২০০৭ চনত এই পৰ্যালোচনাৰ এটা সংশোধিত পৰ্যালোচনায় একই সম্পৰ্ক পোৱা গিয়েছিলো, কিন্তু সেটা অনেক দুৰ্বল ছিলো। এই পাৰস্পৰিক সম্পৰ্কেৰ শক্তি কমে যাওয়াৰ কাৰণ হিচাপে বিশ্বায়নেৰ প্ৰভাৱকেই মনে কৰা হৈছে। উন্নত দেশগুলিৰ মাজত, বয়স্কদেৰ অতি স্থূলতাৰ মাত্ৰা আৰু কিশোৰদেৰ মাজত অতি ওজনেৰ হাৰেৰ মাজত যে সম্পৰ্ক আছে তাৰ সঙ্গে আয়েৰ অসঙ্গতি জড়িত। একই ধৰণেৰ সম্পৰ্ক দেখা গেছে মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেৰ ৰাজ্যগুলিতে: এমনকি উচ্চ সামাজিক শ্ৰেণীভুক্ত, অনেক সাবালকৰাও আৰও অনেক অসম ৰাজ্যগুলিৰ মতো অতি স্থূল।

শাৰীৰিক ভৰ সূচক বা বি এম আই আৰু সামাজিক শ্ৰেণীৰ মাজত সম্পৰ্ক থাকাৰ বিষয়টি অনেক ৰকমভাবে ব্যাখ্যা কৰে দেখানো হৈছে। এটা মনে কৰা হোত, উন্নত দেশগুলিতে সম্পদশালীৰা আৰও অনেক বেছি পুষ্টিকৰ খাদ্য কেনাৰ কামত সক্ষম। কিন্তু ওজন কম ৰাখাৰ কামত তাদেৰ উপৰ অনেক বেছি সামাজিক চাপ থাকে। একইসঙ্গে শাৰীৰিকভাবে সুস্থ থাকাৰ বিৰাট প্ৰত্যাশাৰ পাশাপাশি তাদেৰ সামনে অনেক সুযোগও থাকে। অনুন্নত দেশগুলিতে এটা বিৰাট আকৃতিৰ শৰীৰেৰ মাপে খাবাৰ কেনাৰ ক্ষমতা, শাৰীৰিক পৰিশ্ৰমসহ উচ্চ শক্তিৰ ব্যয়েৰ পৰিমাণ আৰু সাংস্কৃতিক মূল্যবোধ পৰ্যবেক্ষণেৰ ধৰনে অংশগ্ৰহণ কৰেছে। কাৰোৰ জীৱনে শৰীৰেৰ ভৰেৰ দিকে মানুহেৰ মনোভাবও অতি স্থূলতাৰ কামত ভূমিকা পালন কৰে। বন্ধু, ভাই-বোন আৰু স্বামী-স্ত্ৰীৰ মাজত সময়েৰ সঙ্গে সঙ্গে শৰীৰেৰ ভৰ সূচক পৰিবৰ্তন হওয়াৰ পাৰস্পৰিক সম্পৰ্ক পোৱা গেছে। চাপ আৰু সম্ভাব্য সামাজিক পদমৰ্যাদা অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকি বাড়িয়ে দেয়।

কোনো ব্যক্তিৰ ওজনেৰ উপৰ ধূমপানেৰ উল্লেখযোগ্য প্ৰভাৱ ৰৈছে। যাৰা ধূমপান ছেড়ে দেয় ১০বছৰ সময়েৰ ব্যবধানে তাদেৰ মাজত পুৰুষদেৰ গড়ে ৪.৪কিলোগ্ৰাম (৯.৭পাউণ্ড) আৰু মেয়েদেৰ ক্ষেত্ৰে 5কিলোগ্ৰাম (১১পাউণ্ড) ওজন বাড়ে। যদিও, ধূমপানেৰ হাৰ পৰিবৰ্তনেৰ সঙ্গে অতি স্থূলতাৰ সম্পূৰ্ণ হাৰেৰ উপৰ কমই প্ৰভাৱ ফেলেছে।

মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে লক্ষ্য কৰা গেছে এজন ব্যক্তিৰ যতোগুলি সন্তান থাকে তাৰসঙ্গে ঐ ব্যক্তিৰ অতি স্থূলতাৰ ঝুঁকি বাড়াৰ সম্পৰ্ক ৰৈছে। প্ৰতি সন্তান জন্ম পিছু এজন মহিলাৰ ক্ষেত্ৰে এই ঝুঁকি বেড়ে যায় ৭%, য’ত এজন পুৰুষেৰ ক্ষেত্ৰে সন্তান প্ৰতি এই ঝুঁকি বেড়ে যায় ৪%। এটা আংশিকভাবে সত্য যে, পশ্চিমী বাবা-মায়েৰ ক্ষেত্ৰে নিৰ্ভৰশীল সন্তান থাকাৰ অৰ্থ কম শাৰীৰিক পৰিশ্ৰম কৰা।

উন্নয়নশীল দেশে শহৰে পৰিণত হওয়াও অতি স্থূলতাৰ হাৰ বেড়ে যাওয়াৰ ক্ষেত্ৰে একটা ভূমিকা পালন কৰছে। চীনে সামগ্ৰিকভাবে অতি স্থূলতাৰ হাৰ ৫%—এৰও কম, আবাৰ কিছু শহৰে অতি স্থূলতাৰ হাৰ ২০শতাংশেৰও বেছি।

উন্নয়নশীল দেশগুলিতে অতি স্থূলতাৰ হাৰ বৃদ্ধিৰ কাৰণ হিচাপে গোড়াৰ দিকেৰ জীৱনে অপুষ্টিৰ একটা বড় ভূমিকা ৰৈছে বলে মনে কৰা হৈছে। এণ্ডোক্ৰাইন অপুষ্টিৰ সময়ে যে পৰিবৰ্তন ঘটে তাৰ পৰা সম্ভবত ক্যালোৰি পোৱা সহজ হয়ে গেলে তা চৰ্বি জমাকে বাড়িয়ে দেয়।

সংক্ৰামক প্ৰতেওঁধিসমূহ

খাদ্য ৰূপান্তৰেৰ প্ৰক্ৰিয়ায় সংক্ৰামক প্ৰতেওঁধিৰ উপস্থিতি সংক্ৰান্ত সমীক্ষা এখনো তাৰ প্ৰাথমিক স্তৰেই ৰয়ে গেছে। ৰোগা আৰু অতি স্থূল ব্যক্তিৰ মাজত যে পাৰ্থক্য থাকে তা অন্ত্ৰ এলাকাতেই লক্ষ্য কৰা গেছে। অতি স্থূল আৰু ৰোগা ব্যক্তিদেৰ ক্ষেত্ৰে অন্ত্ৰ এলাকায় তাৰ হজমেৰ ক্ষমতাকে যে প্ৰভাৱিত কৰে তাৰ লক্ষণ নিৰ্দেশ কৰা হৈছে। হজমেৰ ক্ষমতাৰ এই স্পষ্ট পৰিবৰ্তনেৰ ফলে এটা মনে কৰা হৈছে যে অতি স্থূল ব্যক্তি অনেক বেছি শক্তি সঞ্চয় কৰতে পাৰে। এই পাৰ্থক্যগুলি সৰাসৰি এই কাৰণেই নাকি অতি স্থূলতাৰ ফলাফল তা অবশ্যই সুনিশ্চিত কৰতে হবে ।

মানুহ আৰু কয়েকটি বিভিন্ন ধৰণেৰ পশু প্ৰজাতিৰ মাজত সংক্ৰামক ৰোগ আৰু অতি স্থূলতাৰ মাজত একটা যোগসূত্ৰ পোৱা গেছে। তবে অতি স্থূলতাৰ হাৰ বৃদ্ধিৰ ক্ষেত্ৰে কতোটা পৰিমাণে এই যোগসূত্ৰ কাজ কৰেছে তা এখনো সুনিশ্চিত কৰে বলা যায়নি।

প্যাথোফিজিওলজি

A comparison of a mouse unable to produce leptin thus resulting in obesity (left) and a normal mouse (right)

স্থূলতা মোকাবিলাৰ সম্ভাব্য বেস কিছু প্যাথোফিজিওলজিক্যাল প্ৰণালী সাৰসংক্ষেপ কৰেছে ফ্লায়াৰ। ১৯৯৪-এ লেপটিন আবিষ্কাৰেৰ আগে পৰ্যন্ত গবেষণাৰ ক্ষেত্ৰে একেবাৰে কিছুই হয়নি। এই আবিষ্কাৰেৰ পৰ পৰা আৰো অনেক হৰমোন সংক্ৰান্ত প্ৰণালী নিয়ে বিচাৰ বিশ্লেষণ হৈছে যাতে খিদে ও খাদ্য গ্ৰহণেৰ নিয়মবিধি, অ্যাডিপোজ কোষেৰ মজুতেৰ ধৰণ ও ইনস্যুলিন ৰেজিষ্ট্যান্স বিকাশেৰ বিষয়গুলিও ৰৈছে। লেপটিন আবিষ্কাৰেৰ পৰ পৰা ঘ্ৰেলিন, ইনসুলিন, ওৰেক্সিন, পি ওয়াই ওয়াই (PYY) ৩—৩৬, কলেসিসটোকিনিন, অ্যাডিপোনেকটিন ছাড়াও আৰো অনেক মেডিয়েটাৰ নিয়ে গবেষণা হৈছে। অ্যাডিপোকিনস মেডিয়েটাৰটি তৈৰি কৰে অ্যাডিপোস কলা; তাৰ কাৰ্যকাৰিতা স্থূলতা সংক্ৰান্ত বেশ কিছু ৰোগে ৰকমফেৰ ঘটাতে পাৰে বলে মনে কৰা হয়। লেপটিন ও ঘ্ৰেলিনকে খিদেৰ ওপৰ তাদেৰ প্ৰভাৱেৰ বিচাৰে একে অপৰেৰ পৰিপূৰক বলে মনে কৰা হয়। কাৰণ ঘ্ৰেলিন তৈৰি হয় ষ্টমাক মডিউলেটিং শৰ্ট টাৰ্ম অ্যাপেটাইটিভ কন্ট্ৰোলেৰ মাধ্যমে (অৰ্থাৎ পাকস্থলী খালি থাকলে খেতে হবে আৰু যখন তা ভৰ্তি থাকবে খাওয়া বন্ধ থাকবে)। আৰ শৰীৰে চৰ্বিৰ মজুত সঙ্কেত দিতে লেপটিনকে তৈৰি কৰে অ্যাডিপোজ কোষ আৰু এই লেপটিন দীৰ্ঘসময়েৰ বাবে খিদে নিয়ন্ত্ৰণে মধ্যস্থতাকাৰী হিচাপে কাজ কৰে (অৰ্থাৎ যখন চৰ্বিৰ মজুত কম তখন বেছি খাও আৰু যখন মজুত বেছি কম খাও)। যদিও ব্যাক্তিগতভাবে যেসব স্থূল মানুহেৰ মাজত লেপটিনেৰ ঘাটতি আছে তাদেৰ সামান্য অংশেৰ ওপৰ লেপটিনেৰ ব্যবস্থাপনা বেশ কাৰ্যকৰী হতে পাৰে, বেছিৰভাগ মোটা মানুহেকেই লেপটিন প্ৰতিৰোধী বলে মনে কৰা হয় আৰু এদেৰ মাজত লেপটিনেৰ উচ্চ স্তৰ লক্ষ্য কৰা যায়। এই প্ৰতিৰোধ ক্ষমতাকে ব্যাখ্যা কৰা যেতে পাৰে কেন লেপটিন ব্যবস্থাপনা মোটা মানুহেৰ খিদে কমিয়ে দিতে কাৰ্যকৰী ভূমিকা নিতে পাৰে না তাৰ ব্যাখ্যায়।

A graphic depiction of a leptin molecule

লেপটিন ও ঘ্ৰেলিন যেহেতু সীমান্তবৰ্তী অৱস্থায় তৈৰি হয় তাই তাৰা কেন্দ্ৰীয় স্নায়ু ব্যবস্থায় তাদেৰ কাজ চালিয়ে যাওয়াৰ মাধ্যমে খিদে নিয়ন্ত্ৰণ কৰে। বিশেষ কৰে, এৰা আৰু খিদে সংক্ৰান্ত অন্যান্য হৰমোনগুলি মস্তিস্কেৰ কেন্দ্ৰে হাইপোথ্যালামাস নামে অঞ্চলে কাজ কৰে সেকান পৰাই খাবাৰ খাওয়া ও শক্তি খৰচেৰ বিষয়টি নিয়ন্ত্ৰিত হয়। হাইপোথ্যালামাসেৰ মাজত বেশ কিছু প্ৰদক্ষিণ পথ ৰৈছে খিদেকে সংহত কৰতে জাদেৰ ভূমিকা ৰৈছে, এগুলিৰ মাজত সবাতোকৈ ভালো বলে বিবেচনা কৰা হয় মেলানোকৰ্টিন পাথওয়ে। আৰকুয়েট নিউক্লিয়াস নামে হাইপোথ্যালামাসেৰ এটা অঞ্চল পৰা প্ৰদক্ষিণ পথ আৰম্ভ হয় যাৰ শেষাংশ থাকে ল্যাটাৰাল হাইপোথালামাস (LH) আৰু ভেন্ট্ৰোমেডিয়াল হাইপোথ্যালামাস (VMH) -এ, এৰা যথাক্ৰমে হলো মস্তিসকেৰ খাবাৰ খাওয়া ও পূৰ্ণ পৰিতৃপ্তিৰ কেন্দ্ৰ। আৰকুয়েট নিউক্লিয়াস দুটি ভিন্ন ধৰনেৰ গোষ্ঠীৰনিউৰোন দিয়ে তৈৰি। প্ৰথম গোষ্ঠীটি একই সঙ্গে নিউৰোপেপটাইড ওয়াই(NPY) ও অ্যাগুইটি-ৰিলেটেড পেপটাইড (AgRP) আৰু উদ্দীপনা গ্ৰহণ হয় LH ও VMH -এৰ তালিকাসহ। দ্বিতীয় গোষ্ঠোটি হলো প্ৰো-ওপিওমেলানোকৰ্টিন (POMC) ও কোকেইন- ও অ্যাম্ফিটামিন-নিয়ন্ত্ৰিত ট্ৰান্সস্ক্ৰিপ্ট (CART) আৰু উদ্দীপনা গ্ৰহণ হয় LH ও VMH -এৰ সংযমসহ। সৰ্বশেষে, NPY/AgRP নিউৰোন খাবাৰ খেতে উদ্কদীপনা যোগায় ও পূৰ্ণ পৰিতৃপ্তিৰ তালিকা বানায়, য’ত POMC/CART নিউৰোন পূৰ্ণ পৰিতৃপ্তিকে উদ্দীপিত কৰে দেয় ও খাবাৰ খেতে সংযত কৰে। লেপটিনেৰ মাধ্যেমেই এই উভয় গোষ্টীৰ আৰকুয়েট নিউক্লিবাস নিউৰোন নিয়ন্ত্ৰিত হয়। লেপটিন যেমন NPY/AgRP গোষ্ঠীৰ সংযম কৰে আবাৰ POMC/CART গোষ্ঠীকে উদ্দীপিত কৰে ফেলে। লেপটিন সঙ্কেতেৰ এই ঘাটতিকে হয় লেপটিন ঘাটতি বা লেপটিন প্ৰতিৰোধেৰ মাধ্যমে বাড়তি খাওয়াৰ দিকে ঠেলে দিতে পাৰে, এৰ কিছু আবাৰ জিনগত আৰু এভাবেই স্তূলতাৰ প্ৰকাৰভেদ পায়।

ব্যবস্থাপনা

Orlistat (Xenical) the most commonly used medication to treat obesity and sibutramine (Meridia) a recently withdrawn medication due to cardiovascular side effects

অতি স্থূলতা ৰোগেৰ প্ৰধান চিকিত্‌সাৰ মাজত ৰৈছে খাদ্যাভ্যাস আৰু শাৰীৰিক কসৰত। খাদ্যাভ্যাস কৰ্মসূচীৰ ফলে অল্প সময়েৰ মাজত ওজন হাৰানো সম্ভব, কিন্তু এই ওজনকে ওইভাবে কমিয়ে ৰাখা সমস্যাৰ হতে পাৰে আৰু মাঝে মাঝেই শাৰীৰিক কসৰতেৰ প্ৰয়োজন পড়তে পাৰে। একইসঙ্গে কম ক্যালোৰিযুক্ত খাবাৰ ঐ ব্যক্তিৰ জীৱনশৈলীৰ চিৰদিনেৰ অংশ হয়ে যেতে পাৰে। ওজন কমিয়ে তা দীৰ্ঘ সময়েৰ বাবে বজায় ৰাখাৰ ক্ষেত্ৰে সাফল্যেৰ হাৰ খুগ্ৰন্থ কম. এই সাফল্যেৰ হাৰ হলো ২—২০শতাংশ।

ৰোগ বিস্তাৰ বা মহামাৰী সংক্ৰান্ত বিদ্যা

বিংশ শতাব্দীৰ আগে স্থূলতা খুগ্ৰন্থ বিৰল ছিল; ১৯৯৭-এ বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা (হু WHO) আনুষ্ঠানিকভাবে স্থূলতাকে বিশ্বজুড়ে মহামাৰী বা গ্লোবাল এপিডেমিক হিচাপে স্বীকৃতি দেয়। ২০০৫–এৰ হু (WHO)ৰ হিসেব মতো কমপক্ষে ৪০কোটি প্ৰাপ্তবয়স্ক (৯.৮%) ভীষণ মোটা, আৰু পুৰুষদেৰ তুলনায় মহিলাদেৰ মাজত এৰ হাৰ বেছি। ৫০অথবা ৬০বছৰ বয়সীদেৰমাজত স্থূলতাৰ হাৰ বেড়েছে আৰু সামগ্ৰিক স্থূলতাৰ হাৰেৰ তুলনায় মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰ, অষ্ট্ৰেলিয়া ও কানাডায় এৰ হাৰ বেছি।

একটা সময়ে একে উচ্চ-আয়েৰ দেশেৰ সমস্যা বলে বিবেচনা কৰা হতো, কিন্তু স্থূলতাৰ হাৰ এখন বিশ্বজুড়েই বাড়ছে আৰু এৰ প্ৰভাৱ পড়ছে উন্নত ও উন্নয়নশীল উভয় বিশ্বেই। নাটকীয়ভাবে এই বৃদ্ধি সমচেয়ে বেছি নগৰ জীৱনে লক্ষ্য কৰা যায়। সাব-সাহাৰান আফ্ৰিকাই বিশ্বেৰ একমাত্ৰ অবশিষ্ট এলাকা য’ত স্থূলতা কোনো সাধাৰণ ব্যাপাৰ নয়।

জনস্বাস্থ্য

বিশ্ব স্বাস্থ্য সংস্থা (হু WHO)-ৰ অনুমান অতিওজন ও স্থূলতা খুব শীঘ্ৰই হয়তো কমপুষ্টি (আণ্ডাৰ নিউট্ৰিশন) ও সংক্ৰামক ব্যাধিৰ (খাৰাপ স্বাস্থ্যেৰ বাবে যা সবপৰা বেছি গুৰুত্বপূৰ্ণ কাৰণ) মতো প্ৰথাগত জনস্বাস্থ্য সমস্যাৰ জায়গা নেবে। তাৰ বিস্তাৰ, খৰচ ও স্বাস্থ্যে তাৰ প্ৰভাৱেৰ কাৰণেই স্থূলতা হলো একটা জনস্বাস্থ্য ও নীতি সম্পৰ্কিত সমস্যা।

জনসমষ্টিৰ মাজত স্থূলতাৰ ব্যাপক বিস্তাৰেৰ বাবে দায়ী পৰিবেশগত বিষয়গুলি বুঝে নিয়ে তা শোধৰানোৰ প্ৰচেষ্টাই কৰছে জনস্বাস্থ্য। বাড়তি ক্যালোৰি ভোগ ও শাৰীৰিক কসৰতেৰ অনিচ্ছাৰ কাৰণ যে বিষয়গুলি, তাও বদল কৰাৰ সমাধান খোঁজা চলছে। চেষ্টা চলছে স্কুলগুলিতে ৰিইমবাৰ্সড মিল প্ৰোগ্ৰাম চালু কৰাৰ, শিশুদেৰ কাষত সৰাসৰি জাঙ্ক ফুড বিপণনে ৰাশ টানাৰ ও একই সঙ্গে চেষ্টা চলছে স্কুলে মিষ্টি পাণীয়েৰ সহজলভ্যতা কমিয়ে ফেলাৰ। নাগৰিক পৰিবেশ গড়ে তোলাৰ সময়েই চেষ্টা হৈছে পাৰ্কেৰ সুযোগ বাড়ানোৰ ও পায়ে চলাৰ পথ বাড়ানোৰ।

বহু দেশ ও গোষ্ঠী স্থূলতা সংক্ৰান্ত ৰিপোৰ্ট প্ৰকাশ কৰেছে। ১৯৯৮–এ প্ৰথম মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰীয় নিৰ্দেশিকা প্ৰকাশিত হয়, যাৰ শিৰোনাম ছিল ‘ক্লিনিকাল গাইডলাইনস অন দ্য আইডেন্টিফিকেশন ইভলিউশন অ্যাণ্ড ট্ৰিটমেন্ট অব ওভাৰওয়েট অ্যাণ্ড ওবেসিটি ইন অ্যাডাল্টস: দ্য এভিডেন্স ৰিপোৰ্ট’।] ২০০৬—এ কানাডিয়ান ওবেসিটি নেটওয়াৰ্ক ‘কানাডিয়ান ক্লিনিকাল প্ৰ্যাক্টিস গাইডলাইনস (CPG) অন দ্য ম্যানেজমেন্ট অ্যাণ্ড প্ৰিভেনশন অব ওবেসিটি ইন অ্যাডাল্টস অ্যাণ্ড চিল্ডৰেন’প্ৰকাশ কৰে। প্ৰাপ্তবয়স্ক ও শিশুদেৰ মাজত অতিওজন ও স্থূলতা ৰুখতে এটি হলো এটা সুসংহত তথ্যপ্ৰমাণ ভিত্তিক নিৰ্দেশিকা।

২০০৪-এ ব্ৰিটেনেৰ ৰয়াল কলেজ অব ফিজিসিয়ান্স, ফ্যাকাল্টি অব পাবলিক হেল্থ আৰু ৰয়াল কলেজ অব পেডিয়াট্ৰিক্স অ্যাণ্ড চাইল্ড হেল্থ ‘ষ্টোৰিং আপ প্ৰব্লেমস‘ নামে এটা ৰিপোৰ্ট প্ৰকাশ কৰে যাতে ব্ৰিটেনেৰ ক্ৰমবৰ্ধমান স্থূলতাৰ সমস্যাৰ কথা তুলে ধৰা হয়। ঐ একই বছৰে হাউস অব কমন্স -এৰ হেল্থ সিলেক্ট কমিটি প্ৰকাশ কৰে তাদেৰ ‘মোষ্ট কম্প্ৰিহেন্সিভ এনকোয়াৰি [...] এভাৰ আণ্ডাৰটেকেন" এতে গ্ৰেট ব্ৰিটেনেৰ সমাজ ও স্বাস্থ্যেৰ ওপৰ স্থূলতাৰ প্ৰভাৱ ও সেই সমস্যাৰ সম্ভাব্য প্ৰতিকাৰেৰ কথা ছিল। 2006 -এ ন্যাশনাল ইনষ্টিটিউট ফৰ হেল্থ অ্যাণ্ড ক্লিনিকাল এক্সেলেন্স (NICE) স্থূলতা নিৰ্ধাৰণ ও তাৰ মোকাবিলাৰ এটা নিৰ্দেশিকা প্ৰকাশ কৰে, পাশাপাশি এতে স্থানীয় পৰিষদেৰ মতো স্বাস্থ্য বিষয়ক নয় এমন সংস্থাগুলিৰ বাবে নীতি ৰূপায়ণেৰ কথাও ছিল।

২০০৭ -এ স্যাৰ ডেৰেক ওয়ানলেস -এৰ প্ৰকাশিত এটা ৰিপোৰ্ট কিংস ফাণ্ড-এ হুঁশিয়াৰি দেওয়া হয় এখনই কিছু ব্যবস্থা না নিলে জাতীয় স্বাস্থ্য পৰিষেবাকে অৰ্থনৈতিকভাবে পঙ্গু কৰে দিতে পাৰে। স্থূলতাৰ ক্ৰমবৰ্ধ্বমান হাৰ ৰোধে সুসংহত উদ্যোগ নেওয়া হৈছে। অবেসিটি পলিসি অ্যাকশন (ও পি এ OPA) কাঠামো বেশ কিছু পদ্ধতিতে ভাগ কৰেছে যেমন ‘আপষ্ট্ৰিম’ নীতি, ‘মিডষ্ট্ৰিম’ পলিসি, ‘ডাউনষ্ট্ৰিম’ পলিসি। ‘আপষ্ট্ৰিম’ নীতি সমাজ পৰিবৰ্তনেৰ ওপৰ নজৰ ৰাখে, স্থূলতা ৰুখতে ব্যক্তিগত আচৰণ বদলেৰ চেষ্টা কৰে ‘মিডষ্ট্ৰিম’ পলিসি আৰু বৰ্তমানে ক্ষতিগ্ৰস্থ মানুহেৰ চিকিৎসাৰ চেষ্টা কৰে ‘ডাউনষ্ট্ৰিম’ পলিসি।

অৰ্থনৈতিক প্ৰভাৱ

Services must accommodate obese people with specialist equipment such as much wider chairs.

স্বাস্থ্যগত প্ৰভাৱেৰ পাশাপাশি স্থূলতা আৰো বেশ কিছু সমস্যাৰ সৃষ্টি কৰে যেমন চাকৰিতে অসুবিধা ও ব্যবসাৰ খৰচ বেড়ে যাওয়া। ব্যক্তিগত, কৰ্পোৰেশনগত, সৰকাৰী সমাজেৰ সব স্তৰেই এৰ প্ৰভাৱ অনুভূত হয়।

কেবলমাত্ৰ মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰেই খাদ্যপণ্যেৰ বাৰ্ষিক অনুমিত খৰচ ৪০বিলিয়ন পৰা ১০০বিলিয়ন ডলাৰ। ১৯৯৮–এ মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে স্থূলতা খাতে চিকিৎসা খৰচ ছিল ৭৮.৫ বিলিয়ন মাৰ্কিন ডলাৰ অথবা সমস্ত চিকিৎসা খৰচেৰ ৯.১%। কানাডায় আবাৰ স্থূলতাৰ বাবে অনুমিত খৰচ ছিল ২ বিলিয়ন ডলাৰ (মোট চিকিৎসা খৰচেৰ ২.৪%)।

স্থূলতা সম্পৰ্কিত ৰোগেৰ চিকিৎসা খৰচ কমানোৰ বাবে স্থূলতা ৰোধ কৰ্মসূচীগুলিকে দেখা যায়। যদিও, বেছি আয়েৰ মানুহকে আৰো চিকিৎসা খৰচ গ্ৰন্থতে হয়। গবেষকদেৰ তাই মতামত হলো, স্থূলতা কমিয়ে জনস্বাস্থ্যেৰ উন্নতি ঘটানো যায়, তবে অন্যৰকমভাবে এটা সামগ্ৰিক চিকিৎসা খৰচ কমায়।

স্থূলতা সামাজিক কলঙ্ক ও চাকৰিতে অসুবিধা তৈৰি কৰতে পাৰে। স্বাভাবিক ওজনেৰ অন্য সহকৰ্মীদেৰ তুলনায় ভীষণ মোটা কৰ্মীদেৰ অনুপস্থিতিৰ হাৰ বেছি হয়, অসুস্থতাৰ বাবে তাৰা বেছি ছুটি নেয়, ফলে নিয়োগকৰ্তাৰ খৰচ বেড়ে যায় আৰু উৎপাদনশীলতা কমে যায়। ডিউক বিশ্ববিদ্যালয়েৰ কৰ্মীদেৰ মাজত সমীক্ষা চালিয়ে দেখা গেছে যে সব কৰ্মী বডি মাস ইণ্ডেক্স (BMI) ১৮.৫—২৪.৯,তাদেৰ মাজত পৰা যতজন চিকিৎসা বা ক্ষতিপূৰণ সংক্ৰান্ত দাবি জানিয়েছে তাদেৰ দ্বিগুণ সংখ্যাৰ কৰ্মী এই সুবিধাৰ বাবে দাবি জানিয়েছে যাদেৰ বি এম আই (BMI) ৪০–এৰ বেছি। কৰ্মদিবস নষ্টেৰ হিচাপে তাৰা ১২ গুণেৰও বেছি। পড়ে গিয়ে অথবা ওঠাৰ সময় এদেৰ চোট পোৱা খুগ্ৰন্থ সাধাৰণ ব্যাপাৰ, এভাবেই এৰা চোট পায় শৰীৰেৰ নিচেৰ অংশে, হাতে বা কবজিতে অথবা পেছনে বা কোমৰে। ইউ এস ষ্টেট অব আলাবামা এমপ্লয়িজ ইনস্যুৰেন্স বোৰ্ড এটা বিতৰ্কিত পৰিকল্পনা অনুমোদন কৰেছে, তাতে বলা হৈছে ভীষণ মোটা কৰ্মীদেৰ প্ৰতি মাসে ২৫ডলাৰ কৰে কেটে নেওয়া হবে যদি না তাৰা ওজন কমিয়ে স্বাস্থ্য ভালো কৰে। ২০১০–এৰ জানুৱাৰী পৰা এই পদক্ষেপ কাৰ্যকৰী হবাৰ কথা আৰু এটি বলবত্‌ হবে সেই সব কৰ্মীৰ ওপৰ যাদেৰ বি এম আই (BMI) ৩৫ kg/m² –এৰ বেছি আৰু একবছৰ বাদে যাৰা তাদেৰ স্বাস্থ্যেৰ উন্নতি কৰতে ব্যৰ্থ হবে।

বেশ কিছু গবেষণায় দেখা গেছে, ভীষণ মোটাদেৰ খুব কমই কোনো কাজেৰ বাবে ভাড়া কৰা হৈছে আৰু খুগ্ৰন্থ কম এদেৰ পদোন্নতি হৈছে। একই কাজেৰ বাবে মোটা নয় এমন সহকৰ্মীৰ তুলনায় মোটাদেৰ কম মজুৰি দেওয়া হয়। গড়ে মোটা মহিলাৰা ৬% কম ও মোটা পুৰুষৰা ৩% কম কাজ কৰতে পাৰে।

এয়াৰলাইন ও ফুড ইণ্ডাষ্ট্ৰিৰ মতো নিৰ্দিষ্ট কিছু শিল্পেৰ আবাৰ বিশেষ কিছু চিন্তাৰ কাৰণ আছে। স্থূলতাৰ হাৰ বেড়ে যাওয়াৰ কাৰণে এয়াৰলাইনগুলিৰ জ্বালানিৰ খৰচ বেড়ে যাচ্ছে, বসাৰ জায়গা আৰো চওড়া কৰাৰ চাপ আসছে। ২০০০–এ মোটা যাত্ৰীদেৰ বাড়তি ওজনেৰ বাবে এয়াৰলাইনগুলিৰ ২৭৫মিলিয়ন ডলাৰ বাড়তি জ্বালানি খৰচ হৈছে। আইনব্যবস্থায় অভিযোগ তোলা হৈছে যে তাৰা স্থূলতা বাড়াচ্ছে, তাই ৰেস্তোৰাৰ খৰচ বাড়ছে। স্থূলতাৰ সঙ্গে সম্পৰ্কযুক্ত ফুড ইণ্ডাষ্ট্ৰিৰ বিৰুদ্ধে আইন নিয়ে ২০০৫–এ মাৰ্কিন কংগ্ৰেসে আলোচনা হৈছে ; যদিও সেটি এখনও আইন হয়নি।

ইতিহাস ও সংস্কৃতি

শব্দেৰ বুত্‌পত্তি

লাতিন ওবিসিটাস শব্দ পৰা ওবিসিটি শব্দটি এসেছে। লাতিনে ওবিসিটাস-এৰ মানে হলো ‘মজবুত, মোটা অথবা নধৰ’। Ēsus হলো edere-ৰ পাষ্ট পাৰ্টিসিপল ৰূপ (খেতে), সঙ্গে ob (বেছি) এৰ সঙ্গে যুক্ত হৈছে। অক্সফোৰ্ড ডিকশনাৰি তে উল্লেখ কৰা হৈছে যে ১৬১১ নাগাদ এৰ প্ৰথম ব্যবহাৰ কৰেআছিল ৰ‌্যাণ্ডেল কটগ্ৰেভ, এটি ব্যাবহাৰ কৰা হয়েছিল এ ডিকশনাৰি অব দ্য ফ্ৰেঞ্চ অ্যাণ্ড ইংলিশ টাঙস।[

ঐতিহাসিক প্ৰবনতা

During the Middle Ages and the Renaissance obesity was often seen as a sign of wealth, and was relatively common among the elite: The Tuscan General Alessandro del Borro, attributed to Charles Mellin, 1645

গ্ৰীকৰাই প্ৰথম স্থূলতাকে চিকিৎসা সংক্ৰান্ত গোলমাল হিচাপে স্বীকৃতি দেয়। হিপোক্ৰেটিস বলে গেছেন যে ‘অত্যধিক স্থূলতা কেবলমাত্ৰ একটা ৰোগই নয়, বৰং অন্য ৰোগেৰ অগ্ৰদূত’’। যতদূৰ জানা যায় ভাৰতীয় শল্য চিকিৎসক সুশ্ৰুত (খ্ৰীষ্টপূৰ্ব ষষ্ঠ শতক)-ই ডায়াবেটিস ও হৃদযন্ত্ৰেৰ গোলমালেৰ সঙ্গে স্থূলতাৰ যোগাযোগেৰ কথা তুলে ধৰেন। এই ৰোগ ও এৰ পাৰ্শ্ব প্ৰতিক্ৰিয়াৰ চিকিৎসায় শাৰীৰিক কসৰত সহায় কৰাৰ কথা তেওঁই সুপাৰিশ কৰে।

মানব ইতিহাসেৰ বেছিৰভাগটা জুড়েই মানবজাতিকে খাদ্যেৰ আকালেৰ সঙ্গে লড়াই কৰতে হৈছে। এভাবে স্থূলতাকে ঐতিহাসিকভাবেই সম্পদ ও সমৃদ্ধিৰ প্ৰতীক হিচাপে দেখা হয়ে আসছে। মধ্যযুগ ও নবজাগৰণেৰ সময় ইউৰোপে উচ্চ পদস্থ আধিকাৰিকদেৰ মাজত স্থূলতা খুগ্ৰন্থ সাধাৰণ বিষয় ছিল, পাশাপাশি প্ৰাচীন পূৰ্ব এশীয় সভ্যতাতেও তাই ছিল।

শিল্প বিপ্লবেৰ প্ৰাৰম্ভিককালেও এটাই মনে কৰা হতো যে কোনো দেশেৰ সামৰিক ও অৰ্থনৈতিক শক্তি সেদেশেৰ সৈন্য ও কৰ্মীদেৰ আয়তন ও শক্তি উভয়েৰ ওপৰ নিৰ্ভৰশীল। গড় বডি মাস ইণ্ডেক্স (BMI)কে বৰ্তমানে আণ্ডাওয়েট বলে বিবেচনা কৰা হয়, সেই গড় বি এম আই (BMI) বাড়িয়েই এখন তা একটা সাধাৰণ মাত্ৰায় পৌঁছে গেছে, যাৰ একটা শিল্পোন্নত সমাজ বিকাশেৰ ক্ষেত্ৰে গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা ৰৈছে। ঊনবিংশ শতাব্দীজুড়ে উন্নত বিশ্বে এভাবেই উচ্চতা ও ওজন দুটোই বেড়েছে। বিংশ শতাব্দীতে জনসমষ্টি তাৰ উচ্চতাৰ জিনসম্বন্ধীয় সম্ভবনায় পৌঁছে যায়, কিন্তু ওজন আবাৰ উচ্চতাৰ তুলনায় বেছি গতিতে বাড়ে, তাৰই ফলাফল স্থূলতা। ১৯৫০–এৰ দশকে সম্পদ বাড়াৰ সৈতে শিশুমৃত্যুৰ হাৰও কমেছে, কিন্তু শৰীৰেৰ ওজন বেড়ে হৃদযন্ত্ৰ ও কিডনিৰ অসুখও আৰো সাধাৰণ বিষয় হয়ে উঠেছে।

এই সময় কালেই বীমা কোম্পানিগুলিও ওজন ও আয়ুৰ মাজত সম্পৰ্কেৰ বিষয়টি ধৰে ফেললো আৰু ভীষণ মোটাদেৰ প্ৰিমিয়ামও বাড়িয়ে দিলো্।

ইতিহাসে বহু সংস্কৃতিতেই স্থূলতাকে চাৰিত্ৰিক দোষ হিচাপে দেখা হয়ে এসেছে। গ্ৰীক হাস্যৰসে অবিসাস অথবা মোটা মানুহেৰ চৰিত্ৰকে একটা পেটুক ও ব্যঙ্গবিদ্ৰুপেৰ বিষয় হিচাপে দেখানো হতো। খ্ৰীষ্টাব্দে খাবাৰকে আলস্য ও লালসাৰ পাপেৰ প্ৰবেশদ্বাৰ হিচাপে দেখা হতো। আধুনিক পাশ্চাত্য সংস্কৃতিতে বাড়তি ওজনকে অনেক সময়েই অনাকৰ্ষী হিচাপে বিচাৰ কৰা হয় আৰু স্থূলতা সাধাৰণভাবেই বেশ কিছু নেতিবাচক একঘেয়েমিৰ সঙ্গে জুড়ে আছে। সমস্ত বয়সেৰ মানুহ এৰ বাবে সামাজিকভাবে কলঙ্কিত হিচাপে বিবেচিত হয়, আৰু এৰা টিটকিৰিৰ শিকাৰ হতে পাৰে অথবা সতীৰ্থৰা তাকে এড়িয়ে চলতে পাৰে। স্থূলতা আবাৰ বৈষম্যেৰও কাৰণ হয়।

Venus of Willendorf created 24,000–22,000 BC

পাশ্চাত্য সমাজে স্বাস্থ্যবান শৰীৰেৰ ওজনেৰ সম্পৰ্কে জনমানসেৰ যে ধাৰণা ছিল, তা আদৰ্শ ওজন বলা যায় যাকে তা নিয়ে ধাৰণা একেবাৰেই আলাদা ছিল— আৰু বিংশ শতাব্দীৰ আৰম্ভ পৰা উভয়েৰই বদল হলো। ১৯২০–ৰ পৰ পৰাই যে ওজনকে আদৰ্শ বলা যায় তা কমতে থাকলো। দৃষ্টান্ত হিচাপে তুলে ধৰা যেতে পাৰে মিস আমেৰিকা প্যাজিয়েন্ট উইনাৰদেৰ বিষয়টি, ১৯২২ পৰা ১৯৯৯ সাল পৰ্যন্ত এই পুৰস্কাৰ বিজেতাদেৰ গড় উচ্চতা ২% কৰে বেড়েছে, আবাৰ উলটোদিকে এদেৰ ওজন ১২%কৰে কমেছে। অপৰদিকে, জনমানসে সুস্থ ওজন নিয়ে চিন্তা উলটোদিকে বদলে গেছে। ব্ৰিটেনে যে ওজন হলে মানুহ নিজেকে ওভাৰওয়েট মনে কৰবে সেই মাপকাঠিটা ১৯৯৯–এ যা ছিল ২০০৭ –এ তাৰ তুলনায় লক্ষ্যণীয়ভাবে বেছি। মনে কৰা হয় এই পৰিবৰ্তনেৰ কাৰণ হলো অ্যাডিপোসিটি (মেদবহুলতা), অ্যাডিপোসিটিৰ হাৰ বেড়ে যাওয়ায় শৰীৰে অতিৰিক্ত মেদকে স্বাভাবিক হিচাপে মেনে নেওয়াৰ বিষয়টিও বেড়ে গেছে।

আফ্ৰিকাৰ কোনো কোনো অংশে এখনও অবশ্য স্থূলতাকে সমৃদ্ধিৰ প্ৰতীক হিচাপে দেখা হয়। এইচ আই ভি (HIV) মহামাৰী আৰম্ভ হবাৰ পৰ পৰা এটি বিশেষতই সাধাৰণ হয়ে গেছে।

চাৰুকলা

মানব দেহেৰ ভাস্কৰ্য বিষয়ক প্ৰথম ৰূপায়ণ হয়েছিল ২০,০০০—৩৫,০০০বছৰ আগে, য’ত ভীষণ মোটা এক মহিলাকে তুলে ধৰা হয়েছিল। কেউ কেউ ভেনাস মূৰ্তিকেই মেদেৰ বাড়বাড়ন্তেৰ প্ৰবনতাৰ বাবে দায়ী কৰে, কেউ কেউ আবাৰ মনে কৰে সময়েৰ সৈতে সৈতেই মানুহেৰ মাজত মুটিয়ে যাওয়া বেড়ে গেছে। গ্ৰীক ও ৰোমান শিল্পকলায় যদিও অত্যাধিক স্থূলতা অনুপস্থিত, আৰু তা সম্ভবত সংযম বা পৰিমিতিৰ আদৰ্শেৰ কাৰণেই। খ্ৰীষ্ট ইউৰোপীয় ইতিহাসেৰ বেছিৰভাগ সময়জুড়েই ধাৰবাহিকভাবে আৰ্থসামাজিক মৰ্যাদায় যাৰা নিচুতে তাদেৰই কেমলমাত্ৰ ভীষণ মোটা দেখানো হতোসাঁচ:Citation needed।

নবজাগৰণেৰ সময় উচ্চতৰ শ্ৰেণীৰ কয়েকজন তাদেৰ নিজেদেৰ বিৰাট আকাৰ নিয়ে সগৰ্বে জাহিৰ কৰতে আৰম্ভ কৰলো, অষ্টম হেনৰি ও আলেকজান্দ্ৰো দেল বোৰোৰ প্ৰতিকৃতিতে যেমন দেখা যায়। ৰুবেনস (১৫৭৭–১৬৪০) নিয়মিতভাবেই তেখেতৰ ছবিতে পূৰ্ণাঙ্গ নাৰীদেহ ফুটিয়ে তুলতেন, সেখান পৰাই ৰুবেনস্কু পৰিভাষাটি এসেছে। তা সত্বেও সেই নাৰীদেৰ যদিও তাৰ উৎসেৰ সঙ্গে সামঞ্জস্য ৰেখে ‘আওয়াৰগ্লাস’ বা বালু ঘড়িৰ চেহাৰাই থাকতো। ঊনবিংশ শতাব্দীতে পাশ্চাত্যে স্থূলতা নিয়ে দৃষ্টিভঙ্গি বদলে যায়। স্থূলতাকেই সম্পদ ও সামাজিক মৰ্যাদাৰ সমাৰ্থক হিচাপে এক শতক বিবেচনা কৰাৰ পৰ ৰোগা পাতলাকেই কাঙ্খিত মাপকাঠি হিচাপে দেখা আৰম্ভ হলো।

পৰিমাপেৰ গ্ৰহণযোগ্যতা ও স্থূলতা বিতৰ্ক

Overweight people, such as U.S. President William Howard Taft, have been ridiculed at various times.

অতিৰিক্ত ওজন ও অতি স্থূলকায়দেৰ সম্পৰ্কে যে বৈষম্য ৰৈছে তা কমাতে হলে চৰ্বি জাতীয় খাদ্য গ্ৰহণেৰ পৰিমাণ কমিয়ে আনতে হবে, সেটাই প্ৰাথমিক লক্ষ্য হওয়া উচিত। যদিও এই প্ৰক্ৰিয়াৰ মাজত দিয়েই স্থূলতা ও স্বাস্থ্যেৰ নেতিবাচক প্ৰভাৱকে চ্যালেঞ্জ জানানো যেতে পাৰে।

এক গুচ্ছ সংগঠন ৰৈছে যাৰা অতি স্থূলতাকে শুধু স্বীকাৰই কৰে না বৰং তাদেৰকে সংগঠিত কৰাৰ উদ্যোগ নিয়ে থাকে। বিংশ শতাব্দীৰ শেষ অৰ্ধে এই সংগঠনেৰ সংখ্যাৰ উল্লেখযোগ্য বৃদ্ধি ঘটেছে। ১৯৬৯ চনত মাৰ্কিন সংস্থা ন্যাশনাল অ্যাসোসিয়েশন টু অ্যাডভান্স ফ্যাট অ্যাকসেপটেন্স (NAAFA) গঠিত হয় আৰু তাৰা নিজেদেৰ মানবাধিকাৰ সংগঠন বলে দাবি কৰে শৰীৰেৰ আয়তন বৈষম্য দূৰ কৰাৰ লক্ষ্যে কাজ আৰম্ভ কৰে।

ইন্টাৰন্যাশনাল সাইজ অ্যাকসেপটেন্স অ্যাসোসিয়েশন (ISAA) ১৯৯৭ চনত তৈৰি হয়, এটি এটা বেসৰকাৰী স্বেচ্ছাসেবী সংগঠন। এই সংগঠনেৰ বিস্তাৰ বিশ্বব্যাপী, এদেৰ লক্ষ্য হলো মানব শৰীৰেৰ যে কোনো আয়তনকে গ্ৰহণযোগ্য বলে স্বীকৃতি দেওয়া আৰু সমাজে ওজন-ভিত্তিক যে বৈষম্য ৰৈছে তা দূৰ কৰা। মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে আমেৰিকাৰ প্ৰতিবন্ধী নাগৰিকদেৰ বাবে গৃহীত আইন (ADA) এঁদেৰ ক্ষেত্ৰেও যাতে প্ৰযোজ্য হয় সেই দাবিতেই লড়াই কৰছে এই সংগঠন। আমেৰিকাৰ আইন ব্যবস্থা এনিয়ে ইতোমাজতই চৰ্চা কৰেছে আৰু তাৰা এই মৰ্মে সিদ্ধান্ত নিয়েছে যে, যদি শাৰীৰিক বৈষম্য বিৰোধী আইন অনুযায়ী স্থূলতাকে বৈধতা দেওয়া হয় তাহলে মানুহেৰ স্বাস্থ্য খাতে যে পৰিমাণ বৰাদ্দ, তাৰ সুফল সাধাৰণ মানুহ পাবেন না।

এনিয়ে অসংখ্য গ্ৰন্থ ৰৈছে, যেমন পল ক্যাম্পোসেৰ লেখা দ্য ডায়েট মিথ, এই গ্ৰন্থয়ে লেখক স্থূলতাৰ সঙ্গে স্বাস্থ্যেৰ ঝুঁকিৰ কোনো মিল খুঁজে পাননি, তেওঁ জোৰেৰ সঙ্গেই বলেছেন, স্থূলতা হলেই স্বাস্থ্যেৰ ঝুঁকি দেখা দেবে এমন প্ৰামাণ্য তথ্য কেউ হাজিৰ কৰতে পাৰেননি, তেওঁ সমস্যাকে সামাজিক কলঙ্ক হিচাপেই চিহ্নিত কৰতে চেয়েছেন। একইভাবে মাইকেল গাৰ্ড তেখেতৰ ওবেসিটি এপিডেমিক গ্ৰন্থয়ে স্থূলতাকে স্বাস্থ্যেৰ অঙ্গ হিচাপে নয়, বৰং একে নৈতিক ও মতাদৰ্শগত গঠন বলেই চিহ্নিত কৰিছে। স্বাস্থ্যেৰ কাৰণে স্থূলতা বাড়ে এমন যুক্তিকে চ্যালেঞ্জ জানাতে আসৰে ৰৈছে আৰো কয়েকটি সংগঠন। ৰেস্তোৰাঁ ও খাদ্য-শিল্প সংস্থাগুলিৰ পৃষ্ঠপোষকতায় গড়ে উঠেছে এমনই এটা সংগঠন সেন্টাৰ ফৰ কনসিউমাৰ ফ্ৰিডম, তাৰা বিজ্ঞাপনী ভাষায় প্ৰচাৰ কৰে, স্থূলতা নিয়ে অযথা ‘উত্তেজনাৰ পাৰদ’ চড়ানো হৈছে, এই সমস্যা কখনই মহামাৰীৰ আকাৰ নেবে না।

একই ৰকম চেহাৰাৰ বন্ধু বা বান্ধবী খোঁজাই সাধাৰণ মানুহেৰ প্ৰবণতা। স্থূলকায় মানুহেৰ সংখ্যা বৃদ্ধিৰ ফলে এই অংশেৰ মানুহেৰ কাষত সঙ্গী খুঁজে পোৱা অনেক সুবিধাজনক হয়ে গেছে। কিছু অধঃসংস্কৃতিও পৰিলক্ষিত হয়, বিশেষত স্থূলকায়দেৰ প্ৰতি আকৰ্ষণ তৈৰি কৰাৰ বাবে। চাবি কালচাৰ আৰু ফ্যাট অ্যাডমায়াৰাৰ হলো এৰ উদাহৰণ।

শিশুবয়সেৰ স্থূলতা

শিশুৰ বয়স ও লিঙ্গেৰ সঙ্গে স্বুস্থ বডি মাস ইণ্ডেক্স (বি এম আই BMI) ক্ৰমবিন্যাস ওঠানামা কৰে। বি এম আই (BMI)’ৰ ৯৫তম পাৰ্সেন্টাইলেৰ শিশুদেৰ ও বয়ঃসন্ধিকালেৰ স্থূলতাৰ সংজ্ঞা ঠিক কৰা হয়। উল্লেখ্যনীয় তথ্য হলো, এই পাৰ্সেন্টাইলগুলি ভিত্তি হলো ১৯৬৩ পৰা ১৯৯৪–এৰ মধ্যবৰ্তী সময় আৰু স্থূলতাৰ হাৰেৰ সাম্প্ৰতিক বৃদ্ধিৰ দ্বাৰা তা প্ৰভাৱিত হয় না। একবিংশ শতাব্দীতে শিশুবয়সেৰ স্থূলতা মহামাৰীৰ আকাৰ নিয়েছে, উন্নত ও উন্নয়নশীল বিশ্ব উভয় জায়গাতেই এই হাৰ বেড়েছে। কানাডাৰ কিশোৰদেৰ মাজত স্থূলতাৰ হাৰ ১৯৮০–ৰ দশকে ১১% পৰা ১৯৯০–ৰ দশকে ৩০%–এৰ ওপৰ বেড়ে গেছে। এই একই সময়কালে ব্ৰাজিলেৰ শিশুদেৰ মাজত এই হাৰ ৪ পৰা বেড়ে ১৪% হৈছে।

প্ৰাপ্তবয়স্কদেৰ স্থূলতাৰ পাশাপাশি শিশুবয়সেৰ স্থূলতাৰ হাৰ বাড়াৰ সঙ্গে বহু বিষয় জড়িয়ে আছে। সাধাৰণ খাদ্য বদল ও শাৰীৰিক কসৰত কমে যাওয়াকেই সাম্ৰ্সতিককালে এই হাৰ বেড়ে যাওয়াৰ পেছনে দুটি মূল কাৰণ বলে মনে কৰা হয়। কাৰণ শিশুবয়সেৰ স্থূলতা বড় বয়সেও প্ৰায়ই পৰা যায় অসংখ্য কঠিন ব্যাধিকে সঙ্গী কৰে, যে সব শিশু ভীষণ মোটা প্ৰায়ই তাদেৰ পৰীক্ষা কৰে দেখা গেছে এদেৰ হাইপাৰটেনশন (উচ্চ ৰক্তচাপ), ডায়াবেটিস (মধুমেহ), হাইপাৰলিপিডেমিয়া ও চৰ্বিযুক্ত লিভাৰ।এই সব শিশুদেৰ চিকিৎসা হলো প্ৰাথমিকভাবে লাইফষ্টাইল বা জীৱনধাৰণেৰ ধৰনে হস্তক্ষেপ ও আচাৰ আচৰণ প্ৰণালী। এই বয়সেৰ ক্ষেত্ৰে ওষুধ প্ৰয়োগ মোটেই এফ ডি এ (FDA) অনুমোদিত নয়।

অন্যান্য পশুৰ মাজত স্থূলতা

বহু দেশেই পোষা প্ৰাণীৰ মাজত স্থূলতা খুগ্ৰন্থ সাধাৰণ বিষয়। মাৰ্কিন যুক্তৰাষ্ট্ৰে কুকুৰদেৰ মাজত অত্যধিক ওজন ও অতিশয় স্থূলতাৰ হাৰ ২৩শতাংশ পৰা ৪১%, এৰ মাজত প্ৰায় ৫.১% ভীষণ মোটা। বিড়ালদেৰ মাজত স্থূলতাৰ হাৰ ৬.৪%’এৰ পৰা সামান্য বেছি। পশুৰোগ বিষয়ক তথ্যেৰ নিৰিখে অস্ৰেহালিয়ায় কুকুৰদেৰ মাজত স্থূলতাৰ হাৰ দেখা যায় ৭.৬%। তাদেৰ মালিক ভীষণ মোটা কি না তাৰ ওপৰ কুকুৰদেৰ স্থূলতাৰ ঝুঁকি থাকলেও বিড়ালদেৰ স্থূলতাৰ কোনো সম্পৰ্ক নেই।

তথ্য সংগ্ৰহ

• সাঁচ:Cite journal
• সাঁচ:Cite journal
• Jebb S. and Wells J. Measuring body composition in adults and children In:সাঁচ:Cite book
• Kopelman P., Caterson I. An overview of obesity management In:সাঁচ:Cite book
• সাঁচ:Cite book
• সাঁচ:Cite web
• Puhl R., Henderson K., and Brownell K. Social consequences of obesity In:সাঁচ:Cite book
• Seidell JC. Epidemiology — definition and classification of obesity In:সাঁচ:Cite book
• সাঁচ:Cite book

আৰও পড়ুন

• সাঁচ:Cite book
• সাঁচ:Cite book
• সাঁচ:Cite book
• সাঁচ:Cite book
• সাঁচ:Cite book
• সাঁচ:Cite book

বাহ্যিক সংযোগ

• World Health Organization – Obesity pages
• Diet, Nutrition and the prevention of chronic diseases (including obesity) by a Joint WHO/FAO Expert consultation (2003).
• Obesity at Endotext.org
• International Task Force on Obesity
• Obesity at the Centers for Disease Control (USA)
• The Obesity Society (USA)
• National Obesity Forum (UK)
• Australasian Society for the Study of Obesity